หลวงตาณรงศักดิ์ ขีณาลโย

ผู้ถาม : ตอนนี้รู้แล้วว่า ทำไมพิจารณากายมากเท่าใด ก็ไม่อาจตัดขาดจากความรัก เพราะลึก ๆ ของใจ มันไม่อาจละความชัง

ความชังในสังขารทั้งหมดที่ปรากฏ มันมีอคติอยู่ลึก ๆ เพราะความเข้าใจในส่วนลึกมันกลับด้านในระดับปรมาณู 

ในที่นี้หมายถึงเมื่อมีสังขารเกิดขึ้น (หรือกิเลสที่เป็นกิเลสจริงจัง) มันจะเข้าใจว่า มีผู้รู้อยู่ก่อน ซึ่งผู้รู้นี้แอบเป็นตัวเป็นตนอยู่ และมันก็เอาตัวนี้แหละไปรู้สังขาร ซึ่งมันจะมีอคติที่จะไปดับสังขาร หรือรังเกียจมัน ทุกข์กับมันเจ้าค่ะ 

แต่จริง ๆ มันกลับด้านกันเจ้าค่ะ มันมีสังขารเกิดก่อน แล้ววิญญาณจึงค่อยมารับรู้สังขารที่เกิด

มันจึงไม่ได้รังเกียจสังขารมากเท่าเดิม แล้วมันจึงค่อย ๆ สังเกตเงียบ ๆ ว่า สังขารทุกอันที่ขึ้นมา มันมีอวิชชาอยู่เบื้องหลังทั้งสิ้น คือมีตัวเราผู้รับผล ซึ่งสังขารที่ขึ้นมาบ่อยสุดในช่วงนี้ คือ สังขารการปรุงแต่งธรรมนั่นเอง มันจึงทำให้รู้เป็นปัญญาลงที่ใจว่า มีตัวเรายึดธรรมนั้นอยู่เจ้าค่ะ และตัวเรานั้นมันไม่ได้มีจริงเลย

เพราะเมื่อสติปัญญาแทงทะลุขึ้นมาว่า มันมีอวิชชาอีกแล้ว มีผู้ยึดอีกแล้ว ทั้งอวิชชาและสังขารปรุงแต่ง มันดับพร้อมกัน คือมันหายไปเอง ในขณะจิตเดียวเลยเจ้าค่ะ

หลวงตา : เห็นจากใจว่า สังขาร คิด ปรุงแต่ง เคลื่อนไหวยุกยิก กระเพื่อมได้ในปัจจุบันขณะทั้งหมด เกิดเองดับเอง...... เกิดเองดับเอง ๆ ๆ ๆ ...... อย่างเป็นอิสระ  

ไม่มีผู้ไปอะไร อะไร กับเขาเลย

ถ้ายังไม่เห็นสังขาร ความคิด ความปรุงแต่งในใจตนในปัจจุบันขณะ หรือ เห็นแล้ว แต่ยังไปอะไร อะไรต่อสังขารในปัจจุบันขณะ ก็ให้บริกรรมอะไรไว้ในใจอย่างหนึ่งก่อน เช่น คำบริกรรมว่า “พุทโธ” หรือ สวดมนต์บทสั้น ๆ ในใจอย่างต่อเนื่องไม่ขาดสาย พร้อมกับเพียรสังเกตตลอดเวลา ว่ายังไปอะไร อะไรต่อสังขารในใจตนในปัจจุบันขณะหรือไม่

แม้เห็นว่ายังมีกริยาหรืออาการไปอะไร อะไรต่อสังขารในปัจจุบันขณะ ก็ให้เห็นว่ากริยาหรืออาการนั้นเป็นสังขารปรุงแต่งเช่นเดียวกัน

ไม่ต้องพยายามไปบังคับไม่ให้ไปอะไร อะไรต่อสังขารทั้งหมด เพราะกริยาหรืออาการที่พยายามไปบังคับนั้น ก็เป็นสังขารปรุงแต่งเช่นเดียวกัน

ผู้ถาม : กราบขอบพระคุณเจ้าค่ะหลวงตา 

เห็นแล้วเจ้าค่ะ ว่ามันไปยึดในผลของความดับแห่งสังขาร แม้ว่าผลนั้นมันจะเกิดจากสติปัญญาก็ตาม แต่มันก็ยึดไม่ได้เจ้าค่ะ 

การปล่อยวาง ไม่ไปอะไร ๆ ก็ยึดไม่ได้  เพราะผู้ที่ยึดได้ มันไม่ได้มีจริง มันแค่เสมือนว่ามีอยู่ แต่เป็นเพียงสังขารเท่านั้น

ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน 2562