ผู้ถาม : น้อมกราบองค์หลวงตาเจ้าค่ะ โยมฟังธรรมหลวงตามาตลอด จนได้รู้ว่าอะไรคืออะไร แต่สุดท้ายไม่สามารถพิจารณาธรรมของหลวงตาต่อไปได้อีก มาติดกับคำที่ว่า จะพาเราออกนอกโต๊ะได้อย่างไรเจ้าค่ะ โยมจะทำอะไร มันก็กลายเป็นปรุงแต่ง เป็นรู้เอ๋อ ๆ ทุกครั้ง โยมหมดปัญญาแล้ว ทั้งวันจิตมันฟุ้งซ่านในเรื่องนี้ทั้งวันเลย ปวดหัวมากเลยเจ้าค่ะ ถ้าเราจะพยายามทำอะไร ๆ ก็กลายเป็นว่า ตอกย้ำความเป็นเราเพิ่มขึ้น ขอองค์หลวงตาช่วยชี้ทางให้โยมด้วยเจ้าค่ะ สาธุเจ้าค่ะ
หลวงตา : ปล่อยให้สังขาร (ปรุงแต่ง) ทั้งหมดเขาอยู่บนโต๊ะของเขาอย่างนั้น อย่าหลงยึดถือสังขารทุกปัจจุบันขณะมาเป็นเรา ตัวเรา ของเรา และอย่าหลงไปพยายามไปไล่ดับสังขาร หรือ พยายามทำสังขาร ให้เป็นวิสังขาร (ธาตุรู้บริสุทธิ์ที่ไม่ปรุงแต่ง)
ก็จะเป็นส่วนที่เลยนอกโต๊ะออกไป เป็นความว่าง (ธาตุรู้บริสุทธิ์ จิตบริสุทธิ์ หรือ ใจบริสุทธิ์) ไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขา
ผู้ปฏิบัติธรรมส่วนใหญ่ จะหลงยึดถือเอาความคิดหรือความรู้สึกว่าเป็นเรา เป็นตัวเรา เป็นของเรา เป็นตัวตนของเราจริง ๆ โดยไม่เฉลียวใจว่า ความคิด ความปรุงแต่ง ในปัจจุบันขณะอย่างนั้นมันเป็นสังขารปรุงแต่ง
เช่น หลงดิ้นรน ค้นหา สงสัย พยายาม.... จะช่วย ตัวเองให้พ้นทุกข์ ให้รู้แจ้ง ให้เป็นวิสังขาร....
โดยลืมเฉลียวใจไปเลยว่า กริยา อาการ หรือ พฤติกรรมของจิตต่าง ๆ เหล่านั้น มันเป็นสังขารปรุงแต่ง
เมื่อรู้เท่าทันแล้ว ก็ไม่ต้องไปพยายามดับเขา เพียงแต่มีสติปัญญาเห็นว่าความคิด ความปรุงแต่งเหล่านั้น เป็นพวกเดียวกับสังขารเท่านั้น ก็หมดปัญหา
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน 2562
