ผู้ถาม : มีหลงไปพยายามเจ้าค่ะ จะให้ทุกอย่างลงแก่ใจ... อ้าว ! ใจไม่มีตัวตน จะมีอะไรให้ลงได้ แต่มันเหมือน ๆ ว่าก็ไม่ได้มีเราพิจารณา แต่ทำไมข้างในมันทำของมันตลอด ๆ เลยเจ้าค่ะ และมันก็รู้ว่ามันมีการทำ แต่ทำอะไรมันไม่ได้เจ้าค่ะ
หลวงตา : “จิต” มันมีการกระทำตลอดเวลา ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้ตั้งใจจะมีตัวเราไปพิจารณา
เนื่องจาก......
***** “จิตตสังขาร” มันเป็นธรรมชาติปรุงแต่ง เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา มันไม่ได้เป็นตัวเรา เป็นของ ๆ เรา มันจึงไม่อยู่ในบังคับของเรา
ดังนั้น จึงไม่สามารถจะไปบังคับให้จิตมันหยุดคิด หยุดปรุงแต่งพยายามกระทำได้
คงปล่อยให้เขาเป็นธรรมชาติของสังขารที่เกิดเอง ดับเอง… เกิดเอง ดับเอง.......
ส่วน “จิตดั้งเดิมหรือจิตเดิมแท้ ก็เป็นธาตุรู้ตามธรรมชาติ เป็นวิสังขาร เป็นอสังขตธาตุ อสังขตธรรม เป็นธรรมชาติรู้ขึ้นมาเอง โดยไม่มีเจตนารู้ ว่างเปล่าจากตัวตน ว่างเปล่าจากความคิด ความปรุงแต่ง จึงไม่มีอะไรให้ยึดถือได้
ผู้หลงยึดถือจิตเดิมแท้ เป็นตัวเรา เป็นของ ๆ เรา ก็ไม่มีตัวตนอยู่จริง เป็นเพียงมายา หลอกลวงให้หลงว่ามีตัวตน เป็นตัวเรา เป็นของ ๆ เรา
เมื่อมีปัญญาวิมุตติรู้แจ้งขึ้นที่ใจในขณะจิตใด ว่าความเป็นตัวตน เป็นตัวเรา เป็นของ ๆ เรา ไม่ได้มีอยู่จริง ก็จะสิ้นตัวตนของผู้ยึดถือทั้งสังขาร และ วิสังขาร (จิตเดิมแท้)
หลังจากนั้น
สังขารก็คงทำหน้าที่ของสังขารอย่างอิสระ ไม่มีผู้ยึดถือหลงติดไปกับเขา หรือ ไปกดข่มบังคับเขา
จิตเดิมแท้ ซึ่งเป็นธาตุรู้ที่ไม่ปรุงแต่ง ไม่มีตัวตนของผู้รู้ ก็จะรู้ขึ้นมาเอง โดยไม่มีผู้ยึดถือ จึงเป็นจิต ใจ หรือ ธาตุรู้บริสุทธิ์ ซึ่งเรียกว่า “นิพพาน”
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 12 เมษายน 2563
