หลวงตาณรงศักดิ์ ขีณาลโย

ผู้ถาม : หลวงตาคะ หนูฟังฐีติภูตังเป็นพ่อแม่อวิชชาแล้ว เข้าใจดังนี้ค่ะ

พ่อแม่อวิชชาก็คือตัวจิตนี้เอง จิตมันตั้งตนมาพร้อมกับอวิชชา เมื่อมีจิต อวิชชาจึงมี เมื่อมีอวิชชา จิตจึงมี ดังนั้นหากเราเข้าใจว่าจิตคือความไม่มี จิตไม่ใช่ของเรา อวิชชาก็ดับไป ทุกอย่างเป็นอิทัปปัจจยาการ เมื่อไม่มีจิตเป็นที่ตั้งต้น ก็ไม่มีอวิชชา ไม่มีภพชาติอีกต่อไป จบสิ้นทั้งหมด
เข้าใจคลาดเคลื่อนอย่างไรไหมคะ

หลวงตา : สาธุ สาธุ มันเป็นเช่นนั้นเอง

ปัจจยาการ “เพราะสิ่งนี้มี สิ่งนี้จึงมี
เพราะสิ่งนี้ไม่มี สิ่งนี้จึงไม่มี”

สาธุ ขอนอบน้อมต่อพระธรรมอันประเสริฐนี้

ถ้าหากมีคำปุจฉาขึ้นมาว่า

จิต กับ อวิชชา หรือ อวิชชา กับ จิต นั้น ใครเกิดก่อนกัน

เพราะมีจิต จึง มีอวิชชา หรือ
เพราะมีอวิชชา จึงมีจิต

ขอวิสัชชนา ว่า

ก็เหมือนกับคำถามที่ถามกันมาตลอดว่า
ไก่เกิดก่อนไข่ หรือ ไข่เกิดก่อนไก่

แล้วท่านหละ จะว่าอย่างไร

*****แต่ที่แน่แน่ พระอรหันต์ ไม่มีทั้งจิต ไม่มีทั้งอวิชชา

ผู้ถาม : หลวงตาคะ ขอโอกาสถามคำถามต่อเจ้าค่ะ

ธรรมะคือความจริงที่เปิดเผย แล้วทำไมเราไม่เห็นความจริง ?
แล้วทำไม จิตไม่มาพร้อมกับวิชชาคะ ?

หลวงตา : เพราะสิ่งนี้มี สิ่งนี้จึงมี...
เพราะสิ่งนี้ไม่มี สิ่งนี้จึงไม่มี
เป็นไปตามธรรมชาติของปฏิจจสมุปบาท หรือ อิทัปปัจจยตา
หรือ ปัจจยาการ

เพราะ
อวิชชามี จิตจึงมี
จิตมี อวิชชาจึงมี

ถ้าอวิชชาไม่มี จิตก็ไม่มี

ถ้าจิตมาพร้อมกับวิชชา แล้ว จะไม่มีจิตเกิดมาสิ้นอวิชชาได้อย่างไร

*****ดังนั้นภาระกิจของการเกิด ก็เพื่อสิ้นอวิชชา

เหตุที่ไม่เห็นธรรมะ คือ ความจริง ก็เพราะอวิชชาปิดบังไว้

เมื่อสิ้นอวิชชา ธรรมะ คือ ความจริงก็เปิดเผยขึ้นมาเอง

ดังนั้น
ไม่มีใครบังอาจเปิดเผยธรรมะให้กันได้ หรือจะพยายามเปิดเผยธรรมะ คือ ความจริงขึ้นมาเอง โดยไม่สิ้นอวิชชาไม่ได้

ต้องสิ้นอวิชชา ธรรมะจึงจะเปิดเผยขึ้นมาเอง

ถ้าจะปุจฉาว่า;
จิตเกิดมาพร้อมอวิชชา และ เมื่อสิ้นอวิชชา จิตก็ไม่เกิด
อย่างนั้น จิตจะเกิดมาพร้อมอวิชชาทำไม

วิสัชชนา ;
ก็เพราะมันเป็นธรรมชาติเช่นนั้นเอง เป็นไปตาม
ปฏิจจสมุปบาท หรือ อิทัปปัจจยตา
หรือ ปัจจยาการ

ถ้าจะย้อนถามบ้างว่า;
โลกเกิดมาทำไม เพราะต่อไปข้างหน้าก็ต้องสิ้นโลก
หรือ
รู้ว่าเกิดมาแล้วก็ต้องตาย แล้วเกิดมาทำไม

โยมจะตอบว่าอย่างไรล่ะ

ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม 2561