ผู้ถาม : ความว่างอันนี้ก็เป็นสังขารใช่ไหมเจ้าค่ะ เพราะยังปรากฏให้รับรู้ได้ ความว่างจะมีหรือไม่ "ก็แค่รู้" ให้อยู่กับรู้ว่ามีสังขารเกิด ๆ ดับ ๆ ตลอดเวลา ไม่เข้าไปยึดถือ ไม่เข้าไปหาว่าตรงไหนคือวิสังขารด้วย (เพราะเค้าใช้อายตนะใด ๆ หาไม่ได้ “ใจย่อมรู้ใจ” เอง) ที่หนูสังเกตเห็นคือรู้สังขารเกิดดับ ไม่ยึดถือไปเรื่อย ๆ บางครั้งก็จะเป็นวิสังขารเอง ขอองค์หลวงตาเมตตาชี้แนะเจ้าค่ะ
หลวงตา : ความว่างที่หลงยึดถือได้ แสดงว่าไม่ใช่ใจหรือวิสังขาร เพราะใจหรือวิสังขารไม่มีอะไรปรากฏ ไม่มีสัญลักษณ์หรือเครื่องหมายใดให้ถูกยึดถือได้
ความว่างที่ถูกยึดถือได้นั้นเป็นเพียงความปรุงแต่งสร้างขึ้นมาจากสังขาร มันไม่ใช่ “ใจ หรือ วิสังขาร”
อยู่กับรู้ความจริงทุกปัจจุบันขณะว่า “จิตตสังขาร คิดหรือปรุงแต่งเกิดดับ อยู่เหนือหรืออยู่ในใจซึ่งเป็นวิสังขารที่ว่างเปล่าไร้ขอบเขตเหมือนดังความว่างของธรรมชาติหรือจักรวาลตลอดเวลา สังขารจึงไม่ใช่ใจที่เป็นวิสังขาร มันเป็นคนละส่วนกัน สังขารเป็นเพียงปรมาณูที่เกิดดับอยู่เหนือหรืออยู่ในวิสังขารที่ว่างเปล่าไร้ขอบเขตดุจความว่างของจักรวาลเท่านั้น”
หรือกล่าวได้ว่า “ถ้าอยู่กับรู้ความจริงเช่นนั้น หรือ สักแต่ว่ารู้ หรือ รู้ชื่อซื่อ หรือ รับรู้ด้วยความเป็นกลาง ตลอดเวลาโดยไม่มีผู้ยึดถือ นี่แหละ คือ “นิพพาน” เพราะไม่มีผู้ยึดถือ ก็ไม่มีผู้ทุกข์อีกต่อไป
ดังนั้น นิพพานจึงไม่ใช่สภาวะ หรือ เมือง หรือ สถานที่ หรือ ความสุข หรือ ความว่าง หรืออะไรที่คนทั้งหลายหลงเข้าใจผิดคาดหมายไว้ว่าจะมีเราหรือตัวเราไปถึง ไปได้ ไปเป็นอย่างที่คาดหมายไว้นั้น
แท้ที่จริง “สักแต่ว่ารู้” ความจริงเช่นนั้น นั่นแหละนิพพาน
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2561
