ผู้ถาม : นมัสการค่ะหลวงตา โยมสงสัยว่าคนเกิดมาเพราะตัณหา คนตายเพราะอวิชชา 2 สหายนี้แหละคือผู้บงการใหญ่ในโลก ขอหลวงตาเมตตาช่วยให้กระจ่างด้วยค่ะ หลวงตา : เพราะมีอวิชชา ตัณหา อุปาทาน หรือ ปฏิจจสมุปบาท จึงมีการเกิดตาย ถ้าสิ้นอวิชชา ตัณหา อุปาทาน หรือ ปฏิจจสมุปบาท ก็สิ้นการเกิดตาย ปุจฉาวิสัชชนาเมื่อวันที่ 17 มกราคม 2564