ผู้ถาม : กราบนมัสการหลวงตาค่ะ ส่งการบ้านหลังจากฟังคลิป "เหตุและปัจจัยไม่พร้อม" ของตัวเองหลายรอบมาก ที่หลวงตาบอกว่า ถ้าอยู่อย่างนี้จะมีทุกข์ทางโลกและทางธรรมหนัก ทุกข์ทางโลกไม่มากเท่าทุกข์ทางธรรมค่ะ ทุกข์ทางธรรมที่ว่านี้หนักกว่าค่ะ มันคิดพิจารณาทางธรรมของมันเองตลอดเวลา รู้เห็นสิ่งที่เกิดขึ้นทางร่างกายและจิต และใจตลอดเวลา หรือที่หลวงตาว่า จิตส่งใน มันไม่ได้ถดถอยการตามรู้ตามเห็นเลยค่ะ ใจที่สงบนิ่งก็มี พิจารณาพูดพากษ์วิจารณ์วิจัยในใจก็มี จิตสังขารจรมาก็มี เวลาเดินจงกรม สติละเอียดเห็น กายเดิน ลมหายใจละเอียด พูดพากษ์ในใจก็มี ใจที่สงบก็มี... แต่มันเหมือนข้างในมันแอคทีฟตลอดเวลา นอกจากแค่รู้และวางแล้ว หนูควรทำกรรมฐานและพิจารณาอะไรต่อคะ เพราะดูเหมือนว่า จะถอยไม่ได้แล้ว
หลวงตา : ได้แต่รู้เห็นเข้าใจทุกปัจจุบันขณะ ไม่ติด ไม่ยึด ไม่เอาอะไร ไม่คาดหวัง ไม่ตั้งปรารถนา
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 17 มิถุนายน 2562
