ผู้ถาม : ฟังหลวงตาเล่าเรื่องยายกั้ง ที่ภาวนาและส่งจิตที่มีอวิชชาไปหาหลาน คำถามมีอยู่ว่า จิตที่ส่งออกไปนั้นจะรู้ได้อย่างไรว่าเป็นจิตมีวิชชาหรือจิตอวิชชา คือ มีเหตุการณ์ที่เกิดตอนภาวนา รู้กายรู้ลมอยู่ในห้องพระชั้นสามของบ้าน ขณะที่รู้กายรู้ลมอยู่นั้น มีเสียงกดกริ่งประตู รู้ที่รู้อยู่นั้นรู้ว่ามีบางสิ่งส่งออกจากร่างนี้ไปที่ประตูไวมาก ทั้งๆ ที่รู้กายรู้ลม ยังรู้ว่านั่งอยู่ ยังไม่ถอนจากองค์ภาวนาเลย และมันก็รู้ของมันเองว่ามีคนมาส่งของ
หลวงตา : จิตที่ส่งออกไปรู้เป็นจิตอวิชชา
ส่วน “รู้” ที่ได้แต่รู้โดยไม่ปรากฏผู้รู้ และไม่มีจิตส่งออกไปไม่เป็นจิตอวิชชา เป็นธาตุรู้ธรรมชาติเป็นวิสังขาร
ผู้ถาม : มันชัดเจนจัง ตอนที่เห็นมันพุ่งๆ ไป แต่รู้มันก็อยู่ที่เดิม ที่รู้ชัดยังมีลมมีการกระเพื่อมกาย
หลวงตา : ต้องสังเกตให้ดีนะ
“รู้มันอยู่ที่เดิม ที่รู้ชัด” นั้นมันยังเป็นรู้ที่คิดปรุงแต่งหรือเปล่า ถ้าเป็นทั้งรู้และคิดอยู่ในตัวเดียวกัน จะเป็นรู้ที่เป็นตัวเรารู้ เป็นอวิชชา
ถ้าเป็นรู้ที่ไม่ปรากฏตัวผู้รู้ รู้นี้จึงไม่อาจคิดปรุงแต่งได้โดยธรรมชาติของเขาเอง ไม่มีตัวเราพยายามให้เป็นรู้ไม่คิด เป็นวิสังขารไม่เป็นอวิชชา
ปุจฉาวิสัชชนาเมื่อวันที่ 19 มิถุนายน 2563
