ผู้ถาม : จะเพียรฝึกให้รู้เห็นตามที่หลวงตาเมตตาชี้แนะให้เห็นความเป็นจริงว่าสังขาร คือ ร่างกายและจิตใจ เป็นสิ่งที่ไม่เที่ยง เป็นมายา หลอกลวงให้หลงว่ามีอยู่จริง เหมือนกับพระจันทร์ในน้ำใส เหมือนมีอยู่จริง พอคว้าจับจะยึดถือไว้ให้ได้ กลับไม่มีแก่นสาระให้ยึดมั่นถือมั่นได้ มีแต่ความเกิด ดับ ไม่เที่ยง ไม่มีตัวตนคงที่อยู่จริง ไม่ใช่เรา ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา มีชีวิตอยู่ก็เป็นทุกข์ จะตายก็เป็นทุกข์ ตายแล้วก็ทำให้คนอื่นต้องเป็นทุกข์ สังขาร ไม่เที่ยง เป็นทุกข์โดยแท้ ... จึงมีแต่ทุกข์เท่านั้นที่เกิดขึ้น มีแต่ทุกข์เท่านั้นที่ตั้งอยู่ มีแต่ทุกข์เท่านั้นที่ดับไป นอกจากทุกข์แล้ว ไม่มีอะไรเกิดขึ้น ไม่มีอะไรตั้งอยู่ ไม่มีอะไรดับไป ไม่มีอะไรเป็นแก่นสารสาระให้ยึดมั่นถือมั่นได้ จะเพียรปล่อยวางงงงง ... ตามที่หลวงตาได้เมตตาเจ้าค่ะ ไม่ว่าอาการใดจะเกิดก็ช่างมัน ไม่ให้ค่า ไม่มีผู้เสวยเจ้าค่ะ
หลวงตา : ต้องอย่างนี้นี้นี้ ... ถึงจะพ้นสังขาร ... ก็พ้นทุกข์
ปุจฉาวิสัชนาธรรมเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน 2560
