ผู้ถาม : กราบเท้าหลวงตาด้วยความเคารพอย่างสูง ที่หลวงตาส่งเรื่องจิตของคนที่เพิ่งตื่นนอนใหม่ ๆ อย่างมีสติ จะเป็นจิตที่ไม่มีผู้ยึดมั่น ไม่มีผู้เสวยนั้น น่าจะคล้าย ๆ ที่เป็นอยู่ค่ะ คือ ตอนเช้า ๆ ก่อนนาฬิกาปลุก จะตื่นก่อนเวลา โดยจิตจะตื่นจากข้างในทั้งที่ยังนอนหลับตาอยู่ จะเห็นความสงบในความรู้สึกตัวตื่น เห็นความสงบในความสดชื่นไม่มีอะไรที่เป็นความทุกข์ เห็นความคิดเกิดดับ เช่น ระลึกถึงเรื่องเมื่อวานนี้ ช่วงนี้จะไม่มีตัวเราอยู่เลย พอตื่นเต็มที่ ก็จะคิดว่าวันนี้ต้องทำอะไร อย่างมีสติตามไป ๆ สติในช่วงตื่นใหม่ ๆ จะรู้ตัวต่อเนื่องได้เป็นช่วงที่นานหน่อยค่ะ เรื่องนี้เป็นสติที่รู้เห็นตอนตื่นนอนใหม่ ๆ
ขอกราบเรียนหลวงตาว่า ตอนนี้ฝึกตายก่อนตายก่อนนอนทุกคืนมาได้ประมาณ 1 เดือนแล้วค่ะ คือ ก่อนจะหลับ จะพิจารณาความตายและมีสติเห็นตัวเองยังไม่หลับ แต่ยังไม่ทันเห็นสักทีว่าตัวเองหลับไปตอนไหน มีอยู่ครั้งสองครั้งที่เห็นว่า พอนอน "ใกล้" จะหลับ จิตมีความวูบ ลงห้วงหนึ่ง ได้ทันเห็นความวูบจะหลับลงอยู่ห้วงหนึ่ง ซึ่งเกิดต่อจากความรู้สึกตัวเต็มที่ก่อนจะหลับ แล้วก็หลับไป ยังไม่เคยเห็นรอยต่อระหว่างก่อนหลับและหลับแบบชัดเจน
หลวงตา : สาธุ ฝึกตายก่อนตาย นั้น คือ ปล่อยวางลมหายใจ (เป็นสิ่งปรุงแต่งกาย) และปล่อยวางจิตที่คิดปรุงแต่งแสดงอาการต่างๆ อย่างต่อเนื่อง ปล่อยให้เขาเกิดเอง และ ดับเองไปเรื่อย ๆ...โดยไม่มีผู้ใดไปเสวย ไปยุ่งวุ่นวาย หรือ ไปยึดถือห่วงใยอาลัยอาวรณ์เขา (ถ้าผู้รู้มีอาการเพ่ง จ้อง พยายาม ... เข้าไปแทรกแซง ยุ่งวุ่นวายอย่างใด ๆ ... ก็ให้เห็นว่าเขาเป็นจิตปรุงแต่งที่ไม่เที่ยง เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เหมือนกับจิตปรุงแต่งอื่น ๆ)
"เพียร" ... ฝึกให้รู้เห็นอย่างนี้ต่อเนื่องตลอดเวลา ... ซึ่งธรรมชาติของผู้รู้ ผู้เห็นลมหายใจและจิต ที่ไม่เที่ยง เกิดเอง ดับเองตลอดเวลานั้น จะไม่ปรากฏตัวตน ไม่อาจคิดหรือแสดงอาการใดได้เลย เพราะเขาเป็นวิสังขารหรืออสังขตธาตุ ไม่ใช่เรา ตัวเรา หรือของเรา
ถ้าเพียรฝึกจนรู้แก่ใจ ว่าผู้รู้หรือผู้เห็นไม่มีตัวตน ไม่มีรูปร่าง ไม่มีความคิด ความรู้สึก อาการ หรืออารมณ์ใดเลย มันเป็นความไม่มีอะไรเลย เหมือนกับความว่างของธรรมชาติหรือจักรวาล (ไม่ใช่ความรู้สึกว่าง ... นิ่ง เฉย ซึ่งเป็นสังขารเวทนา) ก็จะสิ้นตัวตน สิ้นผู้ยึด พ้นทุกข์
ปุจฉาวิสัชนาธรรมเมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน 2560
