ผู้ถาม : เดินความเพียรถึงที่สุด พบวิสังขารแล้วเจ้าค่ะ รอบนี้สังเกตอย่างละเอียดพบว่า ในวิสังขาร มันมีเพียงสังขารในขันธ์ 5 ที่เกิดดับ ไม่มีตัวเรา มันรู้ว่าทุกสิ่งเป็นสังขาร จึงไม่ส่งจิตซ่านออกไปภายนอก และมันรู้ว่าในวิสังขารไม่มีตัวเรา จึงไม่สยบติดภายในมาดูจิต ซึ่งเป็นพฤติแห่งจิตของอวิชชา มันละเอียดขึ้นกว่าทุกครั้ง ทุกครั้งที่เคลื่อนออกไปทำอะไร มันจะมีตัวเรากระดิก เมื่อรู้เท่าทันสิ่งนั้นก็ดับไปเอง เมื่อมีสิ่งกระทบภายนอก มีธรรมารมณ์เกิดในใจในทุกขณะจิตและดับไปเช่นกันเจ้าค่ะ หลวงตา : สาธุ สาธุ เพียรมีสติ ปัญญา รู้เห็น รู้เท่าทัน “อวิชชา” อย่างนี้อย่างต่อเนื่องไม่ขาดสาย มันจะรู้เท่าทันอวิชชาที่ซ่อนเร้นอย่างละเอียดสุด ๆ ซ่อนตัวอยู่กับความว่าง และท้ายที่สุดซ่อนอยู่กับผู้รู้นั่นแหละ ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 23 กันยายน 2561
