ผู้ถาม : มันเริ่มเห็นความเบื่อหน่ายไร้แก่นสารของการเกิด การยึดถือทั้งของตนเองและผู้อื่น เกิดทีไรเป็นทุกข์ทุกทีเจ้าค่ะ น้อมกราบ น้อมรับคำสั่งสอนเจ้าค่ะองค์หลวงตา
หลวงตา : สาธุ
ไม่มีใครเป็นเจ้าของกายสังขาร และ จิตตสังขาร ได้ เพราะเขาเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เขาไม่หลงยึดถือเรา
มีแต่เราหลงยึดถือเขา แล้วเอาตัวเราไปยึดถือคนอื่น สิ่งอื่นอีก ทั้ง ๆ ที่ไม่อาจจะยึดถือเหนี่ยวรั้งเอาไว้ได้ เมื่อฝืนความจริงของธรรมชาติ จึงเป็นทุกข์อย่างยิ่ง
ส่วน “ใจ” หรือ วิสังขาร เขาไม่มีตัวตน ไม่ปรุงแต่ง ไม่ปรากฏอะไรเกิดดับเลย ไม่มีสัญลักษณ์หรือเครื่องหมายใดให้จับต้องยึดถือเอาได้ เมื่อผู้ใดหลงยึดถือในสิ่งที่ไม่มีอะไรให้ยึดถือได้ เขาจึงเป็นทุกข์อย่างยิ่ง
ผู้ถาม : สาธุเจ้าค่ะองค์หลวงตา ไม่มีใครฝืนธรรมชาติได้ ไม่มีใครครอบครองธรรมชาติได้ ทบทวนเท่านั้นเจ้าค่ะ ทบทวนให้ถึงใจ น้อมกราบองค์หลวงตาเจ้าค่ะ
หลวงตา : ความจริงแล้ว ทุกคนก็รู้แก่ใจว่า ธรรมชาติของความเป็นจริง เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
ต้องแก่ เจ็บ ตาย ทอดทิ้งร่างถมทับลงบนแผ่นดิน
ไม่มีอะไรที่จะยึดถือเอาไว้ได้เลย
แต่แทบทุกคนก็ยังฝืนธรรมชาติของความเป็นจริง
ยึดถือทั้งตนเอง คนอื่น และสิ่งอื่น จึงแบกความทุกข์หนัก
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 6 กันยายน 2561
