ผู้ถาม : กราบนมัสการหลวงตา โยมได้มีโอกาสฟังคำสอนของหลวงตาที่อุบล มีคำถามตอบกันที่ว่า ใจเรานั้นเป็นปัญหาที่เห็นสิ่งใด ๆ ที่ทำให้เราเป็นทุกข์ หรือ ว่าสิ่งนั้นเป็นปัญหากับเรา คำตอบคือว่าใจเราเป็นปัญหาเอง แต่โยมพยายาม ไม่เอาใจเราไปกับสิ่งนั้น แต่ก็ยังทำไม่ได้ หลวงตามีข้อแนะนำอย่างใดคะ เพราะพยายามนำหลักคำสอนของหลวงตามาปฏิบัติ แต่ยังทำไม่ได้ ยังคงนำใจไปนึกถึงและทำให้เห็นภาพปัญหานั้นที่ทำให้เราทุกข์
หลวงตา : ใจแท้ ๆ ไม่มีตัวตน ไม่มีรูปร่าง ไม่มีความรู้สึก นึก คิด ปรุงแต่ง หรืออารมณ์ หรือแสดงอาการอย่างใด ๆ ได้เลย ที่มีความคิด ความรู้สึกว่าใจไปมีปัญหากับสิ่งต่าง ๆ นั้น เป็นอาการของใจ เปรียบเหมือนเป็นเงาของใจ ไม่ใช่ใจ หรือ เป็น “สังขาร” เป็นเพียงสิ่งปรุงแต่ง เกิดที่ใจ แล้วดับไปที่ใจไม่มีตัวตน ให้อยู่กับใจ หรือ เป็นใจ อย่าหลงสังขาร ให้ติดตามเป็นแฟนพันธ์ุแท้หลวงตา และเพียรปฏิบัติตามให้มาก ๆ แล้วจะพ้นทุกข์ สิ้นสงสัย
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 14 พฤษภาคม 2561
