หลวงตาณรงศักดิ์ ขีณาลโย

ผู้ถาม : กราบนมัสการองค์หลวงตาเจ้าค่ะ  ตอนนี้ลูกรู้สึกเหมือนคนสิ้นเนื้อประดาตัวแล้วเจ้าค่ะ ไม่เหลืออะไรเลยถอยกลับก็ไม่ได้ หยุดอยู่ก็ไม่ได้ ไปต่อก็ไม่ได้ รู้สึกเหมือนจนมุมไม่มีที่จะไปแล้วเจ้าค่ะ

หลวงตา : พระพุทธองค์ตรัสว่า “........... ไปต่อก็ไม่ใช่ ถอยกลับก็ไม่ใช่ หยุดอยู่ก็ไม่ใช่

ทั้งไม่ใช่ผู้ไปต่อหรือสิ่งที่ไปต่อ

ไม่ใช่ผู้ถอยกลับหรือสิ่งที่ถอยกลับ

ไม่ใช่ผู้หยุดอยู่ หรือ สิ่งที่หยุดอยู่

นั่นแหละ คือ ที่สุดแห่งทุกข์

ผู้ถาม : สุดท้ายมันไม่มีอะไรเหลือจริง ๆ ใช่ไหมเจ้าคะ "ใคร" เหลือคนนั้นก็ทุกข์ไปเองใช่ไหมเจ้าคะองค์หลวงตา

หลวงตา : สาธุ

ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม 2561