หลวงตาณรงศักดิ์ ขีณาลโย

ผู้ถาม :  กราบนมัสการหลวงตาเจ้าค่ะ เมื่อวานนี้ไม่ได้ส่งการบ้านหลวงตาเลยเจ้าค่ะ แต่เอาใจไปส่งเจ้าค่ะ หลวงตาเห็นว่าหนูแช่ไหมเจ้าคะ เพราะหนูรู้สึกปวดหัวมากเลยเจ้าค่ะหลวงตา (ครั้งก่อนหนูปวดหัวมาก หลวงตาเคยบอกว่าหนูแช่เจ้าค่ะ) กราบเท้าหลวงตาด้วยความเคารพอย่างสูงสุดเจ้าค่ะ

หลวงตา  : ตัวตน ไม่มี มีแต่ธาตุดิน น้ำ ลม ไฟ อากาศ และธาตุรู้  จึงไม่มีตัวเราแช่

เมื่อมีอวิชชา คือ หลงยึดมั่นถือมั่นขันธ์ห้า ว่าเป็นตัวตน เป็นเรา ตัวเรา ของเรา จึงหลงยึดถืออาการของจิตใจต่าง ๆ เช่น สบายใจ ไม่สบายใจ ปวดหัว เป็นต้น มาเป็นของเรา จึงหลงรู้สึกว่าเราหรือตัวเราสบายใจ ไม่สบายใจ ปวดหัว เป็นต้น

ถ้าไม่หลงยึดมั่นถือมั่นขันธ์ห้า โดยเห็นว่า เป็นธาตุตามธรรมชาติมาประกอบกัน แล้วก็ดับไป ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่เป็นเรา เป็นตัวเรา เป็นของเรา เขาเป็นเพียงสังขารปรุงแต่ง ที่ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา

ต้องพิจารณาให้เห็นความจริงเช่นนี้ให้มาก ๆ  อย่างต่อเนื่อง อย่าประมาทเป็นอันขาด

ธรรมชาติของใจหรือจิตดั้งเดิมแท้ ๆ ไม่ปรากฏอะไรได้ เพราะ เขาเป็นวิสังขาร หรือ อสังขตธาตุ อสังขตธรรม เป็นธรรมธาตุ เป็นสุญญตา

ส่วนที่ปรากฎอาการต่าง ๆ ได้นั้น เป็นเพียงขันธ์ห้า ซึ่งเป็นสังขารปรุงแต่ง ถ้าใจเป็นธรรมธาตุ เป็นวิสังขาร เป็นอสังขตธาตุ อสังขตธรรมแล้ว ก็จะไม่ปรากฎอาการใด ๆ ได้เลย จะไม่มีตัวตน ไม่อาจคิดหรือปรุงแต่งแสดงกริยาหรืออาการใด ๆ จึงไม่ตกอยู่ใต้อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา จึงพ้นทุกข์

ส่วนขันธ์ห้า ทั้งรูป และ นาม คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ เป็นส่วนผสมปรุงแต่งมาจากธาตุตามธรรมชาติทั้งหมด จึงตกอยู่ใต้อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา มีความแก่ เจ็บ ตาย

ส่วนอาการของจิตใจทุกปัจจุบันขณะ คือ เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ หรือ เกิดความรู้สึก นึก คิด ตรึก ตรอง ปรุงแต่ง หรือมีอารมณ์ต่าง ๆ รวมทั้งผู้รู้ ผู้ดู ผู้เห็น ผู้เข้าใจ เกิดขึ้นแล้วดับไป มีแล้วหายไป

อย่าหลงเอาสังขาร ที่คิด หรือ ปรุงแต่งแสดงอาการอย่างใด ๆ ได้ มาเป็นวิสังขาร หรือ อสังขตธาตุ อสังขตธรรม หรือ สุญญตา

*****หากสิ้นหลง ...ก็จะเป็นใจหรือ จิตเดิมแท้ ซึ่งเป็นความพ้นทุกข์โดยคุณสมบัติของวิสังขาร อสังขตธาตุ อสังขตธรรม หรือ สุญญตาของเขาเอง

ไม่ใช่ตัวเราพ้นทุกข์ หรือ ไม่ใช่เรากระทำให้ตัวเราซึ่งเป็นขันธ์ห้า ไปเป็น วิสังขาร อสังขตธาตุ อสังขตธรรม หรือ สุญญตา

แต่มีสติ สมาธิ ปัญญา เพียรสังเกตพิจารณาให้เห็นความจริงเช่นนี้จริง ๆ จนรู้แจ้งขึ้นมาที่ใจ

ปุจฉาวิสัชนาธรรมเมื่อวันที่ 7 ธันวาคม 2561