ผู้ถาม : หลวงตา หลวงตาครับ กราบเรียนถามหน่อยครับ
เรื่อง ความมี ความไม่มี
ความมี ภาษาจีนใช้ตัว 有 แปลว่ามี แต่ ตัวเดียวกันนี้ 有 ในศัพท์เทคนิคอลของพุทธ แปลว่า สสังขาริก
เป็นศัพท์เดียวกัน ดังนั้น ถ้าคนธรรมดาไม่รู้จักศัพท์พุทธจะเข้าใจว่า "มี ความมี" แต่ถ้าเป็นคนอ่านคัมภีร์พุทธ รู้ศัพท์เทคนิค จะไปอ่านแล้วเข้าใจว่า สสังขาริก มันก็จะต่างกับ ความมี แบบนี้หลวงตามีความเห็นอย่างไรบ้างครับ
หลวงตา : ความมีหมายถึง สังขาร ที่ตกอยู่ใต้กฎอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
ส่วนความไม่มี หมายถึง ไม่มีผู้ยึดมั่นถือมั่นทั้งสังขารและวิสังขาร ก็จะไม่มีตัวตน ไม่มีภพ ชาติ … และไม่มีผู้ทุกข์
เมื่อสิ้นตัวตนของผู้ยึดถือ หรือ สิ้นอวิชชาแล้ว ใจหรือจิตเดิมแท้ หรือ ธาตุรู้ หรือ วิสังขารก็จะไม่ปรากฏอะไรเกิดดับ หรือ เรียกสั้น ๆ ว่าถึงซึ่งความไม่มี ธาตุรู้ไม่ปรากฏตัวตนของผู้รู้ ไม่ปรากฏแม้แต่ตัวจิตตัวใจ หรือ ไม่มีอะไรปรากฏเลย
แต่ผู้ปฏิบัติเกือบทั้งหมด จะพยายามเอาความมี ขันธ์ห้า ซึ่งเป็นสังขาร ไปเป็นความไม่มี ซึ่งไม่อาจเป็นได้ เพราะเป็นธรรมชาติคนละชนิดกัน
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2561
