ผู้ถาม : กราบนมัสการหลวงตาเจ้าค่ะ หนูขอส่งการบ้านเจ้าค่ะ หนูปฏิบัติดูตัวเราหรือวิญญาณขันธ์ หนูเห็นว่าตัวเราหรือวิญญาณขันธ์มันอยู่ในความรู้สึก มันกระทบอะไรมันก็จะรู้สึกว่าตัวเราได้ ตัวเราเป็น และคิดบ่นพอใจไม่พอใจ บางทีก็ไม่เห็นมันบ่นแต่มันก็แสดงอาการยุกยิกตรึกตรอง แต่หนูก็ไม่ได้เห็นมันตลอดเวลา ก็มีหลงบ้าง ส่วนมากหนูจะใช้คำบริกรรม พุทโธ ธัมโม สังโฆ เป็น เครื่องล่อให้เห็นผู้ที่กำลังบริกรรม บางทีก็เหมือนมีอีกตัวที่พยายามจ้อง พยายามทำอะไรๆ อยู่ซ้อนขึ้นมานะคะ แต่หนูเห็นมันเป็นสังขาร ที่กล่าวมานี้ไม่รู้หนูปฏิบัติถูกหรือผิดอย่างไร จึงขอความเมตตาจากหลวงตาชี้แนะลูกเพื่อจะได้ปฏิบัติให้ถูกต้องต่อไปเจ้าค่ะ ลูกขอกราบๆๆ หลวงตาเจ้าค่ะ
หลวงตา : ปฏิบัติถูกแล้ว รู้เห็นทุกปัจจุบันขณะ ก็เพียงเกิดมา ได้รู้ทำความเข้าใจให้รู้แจ้งว่าอะไรเป็นอะไร อะไรดีอะไรชั่ว อะไรเป็นกุศลอกุศล อะไรเป็นสุขเป็นทุกข์
ถ้าขณะจิตใดเราหลงมีความรู้สึกว่ามีเรา ตัวเรา หรือของเรา ไปยึดติดยึดถือสิ่งใด(อุปาทาน) แม้ยึดผู้รู้ว่าเป็นเราหรือเราเป็นผู้รู้ แล้วอยากให้เป็นอย่างไรตามใจอยาก ก็จะเป็นสมุทัยเป็นเหตุให้เกิดทุกข์
ถ้าไม่มีตัวตนของผู้ยึดก็ไม่มีผู้ทุกข์ เรียกว่านิพพาน
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 30 เมษายน 2561
