หลวงตาณรงศักดิ์ ขีณาลโย

ผู้ถาม : หลวงตาคะ เมื่อวานหนูกำลังปลูกผักอยู่ดีๆ มีสภาวะธรรมเกิดโพล่งขึ้นมาเจ้าค่ะ ว่า เอ้า เราเหมือนต้นไม้ ต้นไม้ก็เหมือนเราเลย พืชผัก ก็ต้องใช้ ดิน น้ำ ไฟ ลม อากาศ ความว่าง เจ้าค่ะ 

แค่นั้นแหละเจ้าค่ะหลวงตา ไม่มีอะไรต่างกันเลย (ถ้ามนุษย์ไม่มีจิตวิญญาณ) เราเหมือนต้นไม้ทุกอย่างเจ้าค่ะ

หลวงตา : สักแต่ว่า

รู้  อย่างนั้นแหละ 

รู้  เป็นวิสังขารธรรม ไม่มีอะไรปรากฏ

รู้  ไม่มีใครเป็นเจ้าของ ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา

รู้ คือ ใจ 

ใจ คือ รู้ นี้

ใจรู้ว่าอยู่กับรู้ หรือ อยู่กับใจ และ รู้ว่าไม่อยู่กับสังขาร หรือ หลงเป็นสังขาร

*ไม่ใช่เข้าใจผิด พยายามเอาตัวเราไปอยู่กับรู้ หรือ พยายามยึดให้ใจของเรา เป็นรู้ที่เป็นวิสังขารธรรม  เพราะความคิด ความรู้สึกเป็นเรา เป็นตัวเรา เป็นใจของเรา เป็นสังขารธรรม ซึ่งเป็นสิ่งปรุงแต่ง เกิดดับ

ใจเขาเป็นธรรมชาติ ที่เป็นวิสังขารธรรม คือ ความไม่มีอะไรปรากฏมาแต่เดิม 

ส่วนสังขารทั้งที่มีชีวิต และไม่มีชีวิต เป็นสิ่งปรุงแต่งขึ้นมาจากความไม่มีอะไร แล้วดับกลับคืนสู่ความไม่มีอะไรตามเดิม สังขารจึงเป็นของจรมา เป็นสมมติ เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา 

ส่วนใจ หรือ จิตเดิมแท้ หรือ ธาตุรู้ เป็นสัจธรรม เป็นธรรมชาติเดิมแท้ เป็นวิมุตติ เป็นธรรมชาติที่ไม่ปรากฏอะไร  เป็น

วิสังขารธรรม 

ขณะจิตใดที่ไม่หลงสังขาร หลงเป็นสังขาร ซึ่งเป็นของจรมา

 ก็เป็นใจที่เป็นวิสังขารธรรมโดยอัตโนมัติ 

จึงไม่มีใครใช้ความพยายามอย่างใดๆ เพื่อให้ตัวเราเข้าถึงใจ เป็นใจที่เป็นวิสังขารธรรม ซึ่งเป็นธรรมชาติที่ไม่ปรากฏอะไร

เพราะความคิด ความรู้สึกเป็นเรา เป็นตัวเรา เป็นของเรา ความดิ้นรนค้นหา ความพยายามอย่างใดๆ เป็นสังขารธรรม ซึ่งเป็นธรรมชาติปรุงแต่งขึ้นมาจากความไม่มีอะไรปรากฏ ต้องดับกลับคืนสู่ความไม่มีอะไรตามเดิม เป็นของจร เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา จึงเป็นพบธรรมแท้ เป็นธรรมแท้ที่ไม่สังขารได้

ต้องรู้เห็นด้วยใจในปัจจุบันขณะ จึงจะรู้จักจากใจว่าอะไรเป็น........

“สังขารธรรม” คือ ธรรมชาติปรุงแต่งขี้นมาจากความไม่มีอะไร แล้วดับกลับคืนสู่ความไม่มีอะไร

ใจ หรือ จิตเดิมแท้ ซึ่งเป็น “วิสังขารธรรม” ธรรมชาติเดิมแท้ที่ไม่มีอะไรปรากฏ 

เมื่อรู้จักแล้ว ก็อยู่กับใจ ซึ่งเป็นบ้านที่แท้จริง กินอยู่กับใจ นอนอยู่กับใจ ไปไหนก็ไปกับใจ และตายไปกับใจ  

ขันธ์ห้า ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญาณ ซึ่งเป็นสังขารธรรม ยังไม่ถึงเวลาแตกดับ (ตาย) ก็ต้องบริหารจัดการให้เหมาะสม รวมทั้งคนอื่น และ สิ่งอื่นๆ ที่มาเกี่ยวข้องด้วย 

ส่วน "ใจ" ก็เป็นวิสังขารธรรมอย่างเป็นอมตะตลอดกาล

ปุจฉาวิสัชชนาเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม 2563