ผู้ถาม : ธรรมมันเดินของมันเองต่อเนื่องไม่หยุดเจ้าค่ะ ละเอียดเข้าไปเรื่อย ๆ เห็นตัณหาในผู้รู้ และมีผู้รู้ในตัณหา และมีผู้ที่รู้ว่าตัณหาเป็นทุกข์ จึงพยายามทำให้มันสิ้นตัณหา ตัณหามันเลยไม่สิ้น เมื่อข้ามคนผู้นั้นไป มันดับหมดสิ้น เป็นสภาวะปล่อยหมด ไม่มีใครไปทำอะไรกับอะไรทั้งนั้น ทุกสิ่งที่รับรู้มาเกิดดับ ปึง ปัง ปึง ปัง อยู่ที่ประตูใจ แต่ถ้ามีขณะจิตส่งออกไปทางตา ทางหู มันก็ไม่รู้ประตูใจ แต่ไปรู้ว่า "เห็น" " ได้ยิน" แทน บางครั้งมีตัวเราเคลือบแฝง บางครั้งก็ไม่มี มันมีความสำคัญตนอยู่ สำคัญว่าตนเป็นสิ่งนั้น และสิ่งนั้นสำคัญสำหรับตน ทิ้งมันไปนั่นแหละ หมดภาระเจ้าค่ะ
หลวงตา : สาธุ เหลือแต่ธรรมชาติสังขารเกิดเองดับเอง ในท่ามกลางธรรมชาติที่ไม่มีความเกิดดับ (วิสังขาร)
ไม่มีผู้หลงยึดถือทั้งสังขารและวิสังขาร
“สัพเพ ธัมมา อนัตตา”
ธรรมทั้งสังขารและวิสังขาร เป็นธรรมชาติ ไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตน ไม่ใช่เรา ตัวเรา ของเรา อย่าไปหลงยึดมั่นถือมั่นว่าเป็นเรา ตัวเรา หรือ ของเรา
ปุจฉาวิสัชนาเมื่อวันที่ 24 กันยายน 2561
