ผู้ถาม : กราบหลวงตาเจ้าค่ะ วันนี้มีความเข้าใจว่า ปัญญาสูงสุดคือเป็นหนึ่งเดียวกับธรรมชาติ โดยเข้าใจการละสมมติ เราติดอยู่ในรูป ต้องเข้าใจในระดับรูป จึงไม่ลงแก่ใจ เพราะทุกครั้งที่เข้าใจในระดับรูป มันจะมีตัวตนเสมอ เพราะที่เราเข้าใจว่าทุกอย่างเป็นรูปร่าง คิดในหัวเป็นซีรีส์จึงมีนางเอกเข้าไปเข้าใจเรื่องราว มีความว่างเป็นที่หมาย ซึ่งก็มองความว่างเป็นสิ่งจับต้องได้ เป็นรูปร่างอีก เพราะเรายังยึดติดในสังขารความมีตัวตน จึงมองทุกอย่างแม้ความว่าง หรือการบรรลุธรรมคือรูปร่างของความเงียบ พอเข้าใจอย่างนี้แล้วมันก็วางรูปทุกอย่าง เข้าสู่ความไม่มีอย่างแท้จริง ขณะที่เขียนหาหลวงตามันยังมีรูปเป็นซีรีส์ขึ้นมาเลยค่ะ ยังไม่ลงแก่ใจ แต่ก็ปล่อยให้ Feel The Flow ไป รูปก็หาย และค้นพบว่ามันไม่มี ความเข้าใจยังต้องทิ้งเพราะรูปมันเปลี่ยนแปลงได้เสมอ มันไม่มีอยู่จริงเจ้าค่ะ
หลวงตา : สาธุ ความรู้ ความเข้าใจถึงใจ มันเป็นธรรมชาติ เป็นธรรม เป็นธรรมธาตุ ไม่ต้องทิ้ง แต่ไม่มีผู้โง่ไปหลงขี้ตู่ยึดถือธรรมชาติมาเป็นของเรา เป็นเรา หรือ เป็นตัวเรา
ปุจฉาวิสัชนาธรรมเมื่อวันที่ 10 ตุลาคม 2561
