ผู้ถาม : กราบนมัสการหลวงตาเจ้าค่ะ ส่งการบ้านเจ้าค่ะ ที่นักปฏิบัติมักพูดว่าเห็นสังขารและวิสังขารนั้น จริงๆ แล้ววิสังขารมันไม่มีให้เห็น มันเป็นแค่ความรู้สึก เป็นอารมณ์ของผู้ปฏิบัติที่คิดว่าตัวเองเห็นวิสังขาร ความจริงคือวิสังขารมันคือความไม่มีอะไรแล้วจะไปเห็นมันได้อย่างไร?? ใช่ไหมเจ้าคะหลวงตา วิสังขารนั้นเป็นธรรมชาติที่มีอยู่จริง ที่เกิดขึ้นอัตโนมัติ เหมือนกับเหรียญบาทเมื่อเราเห็นด้านหนึ่ง เราก็จะไม่เห็นอีกด้านหนึ่ง แต่อีกด้านหนึ่งนั้นมีอยู่จริง วิสังขารนั้นเห็นไม่ได้ เพราะมันเป็นความไม่มีอะไร เมื่อไม่มีอะไรแล้ว จะมีใครไปเห็นความไม่มีได้อย่างไร อย่างที่หลวงตาสอนว่า แม้น้อยหนึ่ง นิดหนึ่ง ปรมาณูหนึ่ง ก็สังขารหมด วางแค่นิดหนึ่ง เสี้ยววินาทีหนึ่งก็เป็นแล้วใช่ไหมเจ้าค่ะ กราบเท้าหลวงตาด้วยความเคารพอย่างสูงสุดเจ้าค่ะ
หลวงตา : สาธุ เช่นนั้นนั่นแหละ ใจ ย่อมรู้ใจ เพราะใจ นั่นแหละเป็นวิสังขาร จะเอาอายตนะใดไปรู้เขาไม่ได้ สิ้นผู้เสวยสังขารและวิสังขาร
ปุจฉาวิสัชนาธรรมเมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2561
