ผู้ถาม : น้อมกราบหลวงตาเหนือเศียรเกล้าครับ ศิษย์ขออนุญาตส่งการบ้านครับ จากที่ได้มีโอกาสไปกราบนมัสการหลวงตาเมื่ออาทิตย์ที่ผ่านมาที่แดรี่ฮัท ศิษย์ได้น้อมนำธรรมะและคำสอนหลวงตามาพิจารณาต่อ ซึ่งสิ่งที่ได้กลับมาคราวนี้นั้น คือ การที่ไม่มีเรา เมื่อน้อมนำมาปฏิบัติต่อนั้น ทำให้ศิษย์ได้เห็น มีบนไม่มี เกิดดับบนไม่เกิดดับ เคลื่อนไหวบนหยุดนิ่งมากขึ้น ซึ่งศิษย์เคยผิดมาโดยตลอด เพราะเคยเข้าใจว่ามันจะเห็นความมีที่อยู่บนความไม่มี เหมือนเห็นทั้งสองอย่างพร้อมๆ กัน แต่คราวนี้ สิ่งที่ศิษย์เห็นคือ จากที่ไม่มี ก็จะมีความมีเกิดขึ้น และเมื่อความมีดับ มันก็กลับไปสู่ความไม่มี เป็นอย่างนี้ ในทุก ๆ ขณะ ไม่ใช่เห็นทั้งสองอย่างพร้อม ๆ กัน หรือ อะไรบนอะไร ซึ่งสิ่งที่หลวงตาได้นำมาสอนนั้น ศิษย์เข้าใจเลยว่า ยากในการอธิบายจริง ๆ ครับ ซึ่งมันต่างจาก สิ่งใดเกิด สิ่งนั้นย่อมดับเป็นธรรมดา ครับ สิ่งที่เห็นเพิ่มเติมมากขึ้นคือ การไม่มีผู้ยึดอาการใด ๆ ซึ่งอวิชชาตัวหลักก็คือ เรา ไม่มีเราในทั้งสังขาร วิสังขาร หรือแม้กระทั้งนิพพาน ไม่มีแม้เราพยายามจะทำอะไร ให้เราหลุดพ้น เหมือน ความไม่มีเรา มันแทงทะลุในทุก ๆ อย่างเลยครับ ตรงนี้คือสิ่งที่ศิษย์ได้น้อมนำมาปฏิบัติต่อครับ ขอความเมตตาหลวงตา ชี้แนะด้วยครับ กราบขอบพระคุณหลวงตาครับ หากมีสิ่งใด ๆ ที่ศิษย์คนนี้ ได้กระทำไว้ดีแล้ว ขอน้อมถวายเป็นอาจาริยบูชา ขอให้หลวงตามีธาตุขันธ์ที่แข็งแรง สืบสานปณิธานของหลวงตาต่อไปนาน ๆ ครับ
หลวงตา : ความมีย่อมมีอยู่แต่เป็นสิ่งที่ไม่เที่ยง ส่วนความไม่มีย่อมมีอยู่ตลอดเวลาไม่มีการเกิดดับ ไม่มีผู้ยึดถือทั้งความมีและความไม่มี ก็พ้นทุกข์
ปุจฉาวิสัชนาธรรมเมื่อวันที่ 2 มกราคม 2561
