ปรารภเหตุจากสนทนาธรรมกับคณะศิษย์เกี่ยวกับเรื่อง อวิชชา ตัณหา อุปาทาน ที่ปรากฏในโอวาทธรรมจากไฟล์เสียงต่าง ๆ องค์หลวงตาเมตตาอธิบายเพิ่มเติมดังนี้
หลวงตา : ................
“อวิชชา” คือ ความไม่รู้แจ้งสัจธรรม ได้แก่ความไม่รู้แจ้งอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา หรือ ไม่รู้แจ้งอริยสัจ 4
“ตัณหา” ความคิดปรุงแต่งดิ้นรนทะยานอยากไปตามกิเลส
“อุปาทาน” คือ ความหลงยึดมั่นถือมั่นสังขาร หรือ ขันธ์ห้า คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ว่าเป็นตัวเรา ของเรา
ต้นไม้ตัณหา มี “ดำริ” เป็นรากแก้ว
“ดำริ” ความหลงคิดปรุงแต่งยึดถือ ก็เพราะมี “อวิชชา” เป็นรากแก้ว หมายถึง เพราะความไม่รู้แจ้งสัจธรรม จึงหลงยึดสังขาร (ขันธ์ห้า) ว่าเป็นตัวเรา ของเรา แล้วหลงเอาตัวเราคิดปรุงแต่งดิ้นรนทะยานอยากไปตามกิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน (อาสวะ)
“อาสวะ” คือ กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดานเกิดจาก “อวิชชา” ความไม่รู้แจ้ง “สัจธรรม” จึงหลงยึด (ยึดมั่นถือมั่น) จิต หรือ วิญญาณธาตุ ว่าเป็นตัวเรา ของเรา (อุปาทาน)
ครั้น จิตอวิชชา หรือ วิญญาณธาตุ (ที่ยังมีอวิชชา) เข้ามาผสมกับธาตุดิน น้ำ ลม ไฟ อากาศ รวมเป็นหกธาตุ ก็เกิดเป็นสังขาร คือ ขันธ์ห้าขึ้นมา
และด้วยจิตอวิชชา จึงหลงยึด (ยึดมั่นถือมั่น) ขันธ์ห้าเป็นตัวเรา ของเรา (อุปาทานขันธ์ห้า) แล้วหลงเอาตัวเราคิดปรุงแต่งดิ้นรนทะยานอยาก (ตัณหา) ไปตามกิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน (อาสวะ)
สิ้น “อาสวะ” เพราะ “อวิชชา” ดับ “อุปาทาน” ก็ดับ “ตัณหา” จึงดับ
ดังนั้น “อวิชชา” ดับหมด
จึงเป็นเหมือนสวิตช์ตัดไฟตัวใหญ่ต้นทางดับ
ไฟปลายทาง เปรียบเหมือนกิเลส ตัณหา อันเนื่องมาจากอุปาทาน และอุปาทานก็เนื่องมาจาก “อวิชชา” จึงดับหมด
หลวงตาณรงค์ศักดิ์ ขีณาลโย
โอวาทธรรมจากปุจฉาวิสัชนา
27 พฤศจิกายน 2563
อ่านโอวาทธรรมที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
โอวาทธรรมจากไฟล์เสียง 180407A-1 ถึงที่สุดก็คือความไม่มีอะไรเลย
ฟังจากยูทูป : https://youtu.be/ZDqXVHyEe0s
เรื่อง เหตุแห่งอวิชชา ตัณหา อุปาทาน
http://www.luangtanarongsak.org/home/index.php/2017-10-14-13-20-39/2017-10-14-13-21-12/2017-10-14-13-21-13/item/4270-10-oct29-62-ot61-25
เรื่อง สังขารปรุงแต่งเปรียบเหมือนปรากฏการณ์ธรรมชาติ
http://www.luangtanarongsak.org/home/index.php/2017-10-14-13-20-39/2017-10-14-13-21-12/2017-10-14-13-21-13/item/4271-10-oct29-62-ot61-26
เรื่อง สังขารในขันธ์ห้าเป็นเพียง “ทุกขสัจ”
http://www.luangtanarongsak.org/home/index.php/2017-10-14-13-20-39/2017-10-14-13-21-12/2017-10-14-13-21-13/item/4284-10-oct31-62-ot61-27
~~~~~~~~~~~~~~~
