ความดิ้นรนจะไปเอาอะไรนั้นเป็นทุกข์ (ความดิ้นรนเป็นสิ่งที่ถูกรู้... เป็นสังขาร) ถ้ามีเราไปเป็นตัวที่ดิ้นรนจะไปเอาอะไร นั่นคือ หลงอยู่ในกองทุกข์ แต่ถ้าอยู่กับ “รู้” ที่ว่า “รู้ว่ามันดิ้นรนจะไปเอาอะไร” อันนั้นไม่ทุกข์
แค่ "รู้เท่าทันสังขาร" ไม่หลงดิ้นรนไปตามสังขาร ไม่หลงพยายามผลักไสหรือดับสังขาร และไม่หลงรักษาตัวเองไว้ไม่ให้หลงไปกับสังขาร... แค่รู้ที่ไม่มี “กิริยา” ต่อจาก "รู้" นั้น... นี่คือ รู้สักแต่ว่ารู้... ไม่ทุกข์
เปรียบเทียบให้เห็นภาพง่าย ๆ ว่า ถ้าปรากฏสังขารกระดุกกระดิกอะไรขึ้นมา จะมี “รู้” ประกบหลัง เหมือนกับอยู่ด้านหลังสังขารตลอด เช่น สมมติว่าตัวเราพยายามหารู้ รู้มันอยู่ไหน รู้มันเป็นอย่างไร พยายามไปหา... “ผู้ที่พยายามไปหารู้” นี่เองมันเป็น “สิ่งที่ถูกรู้” ทันที แต่ “รู้” มันก็รู้ทันทีว่า... สังขารกำลังไปหารู้
เพราะอะไร ? สมมุติว่าพอเราหันไปหารู้ เช่น หันไปหารู้ข้างซ้าย ผู้รู้ก็มาอยู่ด้านหลังเรา เราหันไปหาผู้รู้ ผู้รู้ก็มาอยู่ด้านหลังเรา เราไม่มีทางพบผู้รู้ได้หรอก แต่รู้ว่ามันมีอยู่ เพราะอะไร... เพราะว่า “มันมีสิ่งที่ถูกรู้” คือเราหันไปปุ๊บ เราถูกรู้ทันทีเลย
เราหันขวา... รู้ไหมว่าหันขวา ?... ตอบว่ารู้
เราหันซ้าย... รู้ไหมว่าหันซ้าย ?... ตอบว่ารู้
เราหันจะไปหาผู้รู้... รู้ไหม ?... ตอบว่ารู้
ภายในจิตใจดิ้นรนค้นหาผู้รู้ ดิ้นรนค้นหาธรรม ดิ้นรนค้นหาพระนิพพาน... รู้ไหม ?... ตอบว่ารู้
“ความดิ้นรนค้นหาพระนิพพาน” เป็นสังขาร เป็นทุกข์
แต่... ที่ “รู้ว่ากำลังดิ้นรนค้นหาพระนิพพาน” อันนั้นน่ะ ไม่ทุกข์ มันจะประกบ มันจะอยู่ด้านหลังสังขารตลอด แต่หามันไม่เจอหรอก
ไม่ว่ากายเราจะหันไปหาอะไร จะทำอะไร มันอยู่ด้านหลังเราตลอด จิตก็เช่นกัน จิตเรามีความเคลื่อนไหว กระดุกกระดิก มันอยู่ด้านหลังจิตตลอดเลย แต่เราไปหาผู้รู้ไม่เจอ เราหามันไม่ได้ เพราะ "ผู้รู้ไม่ปรากฏ" สิ่งที่ปรากฏคือ "สิ่งที่ถูกรู้" หรือสังขารเท่านั้น
แต่... มันอยู่กับ “รู้” ได้ สักแต่ว่ารู้ หรือ "เป็นรู้" นั้นซะเอง “สักแต่ว่ารู้” ไม่ไปเป็นสังขารที่ถูกรู้... อยู่กับรู้ได้... รู้อะไร ? ก็รู้สังขารนี่แหละ !!!
“รู้เท่าทันสังขาร” ไม่ทุกข์
แต่ถ้า “ไปเป็นสังขาร” ทุกข์ทันที !!!
หลวงตาณรงค์ศักดิ์ ขีณาลโย
ธรรมะจากไฟล์เสียง : 181103B-1 รู้ สักว่ารู้
