หลวงตาณรงศักดิ์ ขีณาลโย

ความหมายของพระประธานปางที่ประดิษฐาน ณ ศาลาพุทธธรรมสถานปัญจคีรี (พระพุทธรูปปางแสดงธรรม)

ถ้าเข้าถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เข้าถึงพระรัตนตรัยก็จะเข้าถึง “ธรรม” เบื้องต้นคือ
พุทธัง สะระณัง คัจฉามิ
ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ
สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ

ใครมีพุทธัง ธัมมัง สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ “ถึงใจ” ที่ไม่ง่อนแง่นคลอนแคลนอีกแล้ว จะบรรลุธรรมเบื้องต้น คือ พระโสดาบัน

สูงขึ้นไปคือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ซึ่งเป็นบันไดสามขั้น ยังไม่ใช่นิพพาน

เห็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ก็จะถึง “สุญญตา” จึงพ้นจากทุกข์

จากพระพุทธรูปปางปฐมเทศนา ในพระธัมมจักกัปปวัตนสูตรที่ว่า... ถ้าสิ่งใดชอบก็ดูดเอามา ถ้าสิ่งใดไม่ชอบก็ผลักไส ติดทั้งชอบ ติดทั้งชัง

ภายนอกสิ่งใดที่ชอบ ก็รัก ติดใจ พัวพัน ก็จะติด ถ้าไม่ชอบก็ตำหนิติเตียน นินทาว่าร้าย เพ่งโทษเขา ก็เลยติดทั้งรักทั้งชัง

ภายในใจก็คือร่างกายจิตใจ ถ้ามีสภาวะที่ถูกใจก็ชอบ ดูดเอาไว้ เช่น ใจโปร่ง โล่ง เบาสบาย นิ่ง เฉย ว่าง ก็ชอบ ใจที่มันมีอาการไม่ว่าง ไม่โล่ง ไม่โปร่ง ไม่เบาสบาย ก็ดิ้นรนผลักไส ขลุกขลัก ๆ ก็เลยติดรักติดชัง กลายเป็นติดรั้งกันไป รั้งกันมา ก่อให้เกิดความทุกข์

พระพุทธรูปปางปฐมเทศนาที่เกาะเกี่ยวไว้รู้สึกจะเป็นนิ้วกลาง กลางคือใจ หมายถึงใจที่เกาะเกี่ยว พระพุทธเจ้าเลยให้วางซะมือหนึ่ง เหลือมือหนึ่ง คือปางแสดงธรรมว่า...

ผู้ใดถึงซึ่ง... พุทธัง สะระณัง คัจฉามิ, ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ, สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ ก็ถึงซึ่งธรรมเบื้องต้น คือ สิ้นอบาย เป็น “พระโสดาบัน”

ดังนั้นในหนังพระพุทธเจ้ามหาศาสดาโลก พระพุทธเจ้าแสดงธรรมให้ปัญจวัคคีย์ฟังครั้งแรก เมื่อแสดงจบ ท่านโกญฑัญญะรำพึงในใจว่า...

“ยังกิญจิ สะมุทะยะ ธัมมัง สัพพันตัง นิโรธะ ธัมมันติ” สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา (มีความปรุงแต่งขึ้น มีความกระเพื่อม มีความไหวตัวขึ้น เรียกว่า “สังขาร” ทั้งหมด) สิ่งนั้นย่อมดับไปเป็นธรรมดา นี้เรียกว่าเป็น “อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา”

เดิมท่านชื่อโกญฑัญญะ พอรำพึงขึ้นมาในใจอย่างนี้ พระพุทธเจ้าจึงเรียก “อัญญาโกญฑัญญะ” อัญญา คือ ว่างเปล่าจากตัวตน ว่างเปล่าจากผู้ยึดมั่นถือมั่น

พระพุทธเจ้าตรัสว่า... อัญญาโกญฑัญญะรู้แล้วหนอ เลยเปล่งวาจาว่า...
พุทธัง สะระณัง คัจฉามิ
ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ
สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ

นับแต่นี้เป็นต้นไป ที่พึ่งอื่นของข้าพเจ้านอกจากนี้ไม่มี... พระพุทธเจ้า พระธรรม และพระอริยสงฆ์เป็นที่พึ่ง ที่ระลึกอันประเสริฐของข้าพเจ้า เมื่อเปล่งวาจานี้แล้ว หลังจากนั้นจะไม่ไปกราบไหว้สิ่งอื่นนอกจากพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระอริยสงฆ์สาวกอีกเลย

เพราะว่าพุทธัง สะระณัง คัจฉามิ... ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ... สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ... เข้าถึงใจ ใครจะทำอย่างไรก็ไม่สามารถจะง่อนแง่นคลอนแคลนได้... เรียกว่าบรรลุพระโสดาบัน

หมายเหตุ : แสดงธรรมปรารภเหตุในโอกาสประดิษฐานพระประธานและบรรจุพระบรมสารีริกธาตุบนพระเศียร ณ ศาลาพุทธธรรมสถานปัญจคีรี วันที่ 23 ธันวาคม 2561

หลวงตาณรงค์ศักดิ์ ขีณาลโย
โอวาทธรรมจากไฟล์เสียง
181223B-1 สุขใดเล่าจะเหนือความสงบเป็นไม่มี
23 ธันวาคม 2561

ฟังจากยูทูป :
https://youtu.be/36fsOQWOgY4